Wat is een ideofoon?
De ideofoon is een huilende baby
Dat heb je soms met woorden. Spreek ze uit en je kunt voelen wat ze betekenen. Zelfs als je de taal niet kent. Iedereen die een vreemde taal heeft geleerd kent dit fenomeen. Bepaalde woorden roepen associaties op. Toen ik in Chili woonde leerde ik Castellano, een variant op het Spaans met invloeden van de Mapuche indianen. Deze bijzondere combinatie levert onder andere het woord ‘guagua’ op, wat ‘baby’ betekent. En als je het goed uitspreekt, ‘wha wha’, hoor je het baby’tje zachtjes huilen.
Ideofoon
Als je aan de klank van een woord de betekenis kunt herkennen, ook al spreek je de taal niet, dan noem je dat een ideofoon. Je kunt de betekenis aanvoelen. In de muziekwereld zijn idiofonen muziekinstrumenten die gemaakt zijn van materiaal dat van nature klankrijk is, zoals een zingende zaag. Idio- is afgeleid van het Griekse idios dat "zelf, eigen" betekent. De ideofoon in de taal lijkt op een instrument met een mooie klank van zichzelf.
Klankherhaling
Taalwetenschappers doen onderzoek naar woorden die een universeel gevoel oproepen. Ze hebben testen uitgevoerd met Nederlandse proefpersonen die de betekenis van Japanse woorden moesten raden. Daaruit bleek dat de klank van het woord vaak de betekenis verraadt. Voorbeelden uit het Japans zijn: fuwafuwa (betekent pluizig), boekoeboekoe (mollig) of ukiuki (vrolijk). Het viel me op dat de gebruikte woorden, net als mijn guagua, een klankherhaling zijn waardoor ze allemaal al melodieus zijn in zichzelf. Misschien is dat wel een voorwaarde voor een ideofoon?
Testje
Mijn guagua is inmiddels uitgegroeid tot een lolo. De vraag is natuurlijk; kunt u de betekenis hiervan raden? Mail het antwoord naar